Obrona cywilna to zadanie obejmujące całe społeczeństwo – taki wniosek płynie z Kongresu Obrony Cywilnej, pierwszego tego typu spotkania w Polsce. Jedną z inspiracji dla marcowego spotkania w Warszawie, zorganizowanego 13-go marca 2025 roku wzięło udział kilkuset uczestników było wejście w życie 1 stycznia 2025 roku Ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej, regulującej m.in. kwestie obrony cywilnej (OC). Jej uchwalenie było odwróceniem niekorzystnych trendów w OC trwających ponad 30 lat. Uczestnicy kongresu zwracali także uwagę na wnioski dla obrony cywilnej płynące z doświadczeń wojny obronnej Ukrainy. Krwawy konflikt za wschodnią granicą powinien już w 2022 roku doprowadzić w Polsce do uregulowania na nowo zasad obrony cywilnej.
Minister spraw wewnętrznych i administracji Tomasz Siemoniak zauważył, że ustawa uzyskała w parlamencie poparcie wszystkich sił politycznych, a zadania z zakresu OC będą przez wiele lat stały wysoko w agendzie władz. Filozofia nowej ustawy opiera się na założeniu, że każdy obywatel odpowiada za obronę i powierza istotną rolę samorządowi terytorialnemu. Nowe prawo reguluje zasady finansowania zadań OC. W bieżącym roku będzie to ok. 10 mld PLN. Jest szansa, że środki te zostaną w najbliższych miesiącach powiększone nawet o 30 mld PLN, przesunięte z Krajowego Planu Odbudowy na inwestycje z zakresu OC. Pieniądze mogą trafić na np. rewitalizację schronów znajdujących się przy szkołach-tysiąclatkach, ale też na nowoczesne mobilne elementy infrastruktury.
Wdrażające w życie wspomnianą ustawę, MSWiA zapewnia, że do końca marca powinien być gotowy program ochrony ludności, a do końca czerwca wymagane ustawą rozporządzenia. Zadania związane z OC przyczyniają się do przełamania tzw. silosów istniejących między resortami takimi jak spraw wewnętrznych i administracji oraz obrony narodowej.
Powierzenie zadań z zakresu OC samorządowi terytorialnemu wynika z pozytywnych doświadczeń jego roli w okresie pandemii czy przyjęcia uchodźców z Ukrainy. Równie ważnym filarem OC jest straż pożarna od wielu lat ciesząca się największym zaufaniem w badaniach opinii publicznej.
Kolejnym filarem ustawy są szkolenia dla obywateli. Dotyczy to zarówno szkoleń dla ogółu ludności, jak i ochotników skierowanych do szczegółowych zadań. Pozwoli to zachować zawodowy personel straży, wojska itp. do profesjonalnych zadań.
Reformy wymaga system alarmowania o zagrożeniach. Obecnie obok syren alarmowych niezbędne są aplikacje na telefony komórkowe. Takie aplikacje dobrze sprawdziły się na Ukrainie z wyprzedzeniem informując o rosyjskich nalotach. MSWiA rozważ także inicjatywę podjęcia prac nad ujednoliceniem systemu ostrzegawczego w całej Unii Europejskiej.
Uczestnicy kongresowych dyskusji stwierdzili, że pomimo zapewnionych środków finansowych nadrobienie zaległości z zakresie OC zajmie co najmniej kilkanaście lat.
Kongresowi towarzyszyła wystawa, na której m.in. zaprezentowano: kontenerowy system przekształcający się, w zależności od wyposażenia, w mobilny szpital czy centrum dowodzenia, charakteryzujący się samowystarczalnością w zakresie produkcji energii elektrycznej, uzdatniania wody i filtracji powietrza (LUBAWA S.A.); SZK Jaśmin – system zarządzania kryzysowego dla wszystkich szczebli, od gminy po centralę, pozwalając dołączać kolejnych użytkowników dzięki wykorzystaniu dedykowanej aplikacji mobilnej (TELDAT Sp. z o.o.); systemy łączności kryzysowej (WB GROUP); stroje ochronne i maski przeciwgazowe (MASKPOL S.A.).
