Europejska Agencja Obrony (EDA)

   Europejska Agencja Obrony (EDA) jest agencją międzyrządową Rady Unii Europejskiej. Podlega ona Radzie UE, i od której otrzymuje wytyczne.

   Europejska Agencja Obrony została utworzona na mocy wspólnego działania Rady Ministrów w dniu 12 lipca 2004 r. „w celu wspierania państw członkowskich i Rady w ich wysiłkach na rzecz poprawy europejskich zdolności obronnych w dziedzinie zarządzania kryzysowego oraz utrzymania Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony w jej obecnym kształcie i rozwoju w przyszłości”.

W celu wdrożenia postanowień Traktatu z Lizbony (art. 42 TUE) niniejsze wspólne działanie zostało po raz pierwszy zastąpione decyzją Rady z dnia 12 lipca 2011 r., która została zmieniona decyzją Rady (WPZiB) 2015/1835 z dnia 12 października 2015 r. w sprawie statutu, siedziby i zasad operacyjnych Europejskiej Agencji Obrony.

   EDA wspiera 27 państw członkowskich w podnoszeniu ich zdolności obronnych poprzez współpracę europejską. Działając jako czynnik umożliwiający i ułatwiający ministerstwom obrony, które chcą angażować się w projekty w zakresie zdolności opartych na współpracy, Agencja stała się „ośrodkiem” europejskiej współpracy obronnej, dysponującym wiedzą fachową i sieciami umożliwiającymi jej dostęp do całego spektrum zdolności obronnych.

   Państwa członkowskie wykorzystują EDA jako międzyrządową platformę ekspercką, na której wspierane, ułatwiane i wdrażane są ich wspólne projekty. Państwa członkowskie mogą decydować w poszczególnych przypadkach, czy chcą uczestniczyć w projektach, w zależności od swoich potrzeb i interesów. Podstawą naszej działalności jest oferowanie poziomu wiedzy specjalistycznej i działań, które obejmują całe spektrum współpracy obronnej.

Misja

   Europejska Agencja Obrony, w ramach ogólnej misji określonej we wspomnianej wcześniej decyzji Rady, ma trzy główne misje:

• wspieranie rozwoju zdolności obronnych i współpracy wojskowej między państwami członkowskimi Unii Europejskiej;
• stymulowanie badań i technologii obronnych oraz wzmacnianie europejskiego przemysłu obronnego;
• pełnienie roli łącznika wojskowego z politykami UE.

   EDA działa jak katalizator, promuje współpracę, uruchamia nowe inicjatywy i wprowadza rozwiązania mające na celu poprawę zdolności obronnych. Jest to miejsce, w którym państwa członkowskie, które chcą rozwijać zdolności w ramach współpracy, czynią to. Jest również kluczowym czynnikiem ułatwiającym rozwijanie zdolności niezbędnych do wspierania wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony Unii.

Przegląd długoterminowy

   W następstwie długoterminowego przeglądu EDA przeprowadzonego w latach 2016–2017 ministrowie uzgodnili w maju 2017 r., że należy wzmocnić misję Agencji w następujących obszarach, zgodnie z ustalonymi zasadami i procedurami EDA:

• EDA jako główny międzyrządowy instrument ustalania priorytetów na szczeblu UE wspierający rozwój zdolności, koordynujący działania z ESDZ (w tym EUMS) i EUMC w ich odpowiednich obszarach odpowiedzialności.
• EDA jako preferowane forum współpracy i struktura wsparcia zarządzania na szczeblu UE dla uczestniczących państw członkowskich w celu angażowania się w działania na rzecz rozwoju technologii i zdolności.
• EDA jako podmiot ułatwiający współpracę z Komisją Europejską i agencjami UE oraz jako łącznik na wniosek państw członkowskich, wykorzystujący szerzej zakrojone polityki UE z korzyścią dla sektora obronności i działający jako centralny podmiot w odniesieniu do finansowanych przez UE działań związanych z obronnością.

Struktura organizacyjna EDA

Struktura organizacyjna Agencji, kierowana przez Jiříego ŠEDIVÝ’EGO (od marca 2020 r.), dyrektora naczelnego EDA, i zastępcę dyrektora generalnego André Ericha DENKA pod zwierzchnictwem Josepa BORRELLA (od grudnia 2019 roku), wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, składa się z trzech dyrekcji operacyjnych:

• Dyrekcja ds. Przemysłu, Synergii i Czynników Wspomagających (ISE) wspiera szereg działań mających kluczowe znaczenie dla rozwoju zdolności obronnych opartych na współpracy w Europie.
• Dyrekcja ds. Zdolności, Uzbrojenia i Planowania (CAP) wspiera spójny rozwój europejskiego krajobrazu obronnego poprzez włączenie zaangażowania EDA w plan rozwoju zdolności (CDP), skoordynowany roczny przegląd w zakresie obronności (CARD) oraz stałą współpracę strukturalną (PESCO).
• Dyrekcja ds. Badań, Technologii i Innowacji (RTI) promuje i wspiera badania w dziedzinie obronności na szczeblu UE. W oparciu o nadrzędny strategiczny program badań (OSRA), opracowany wspólnie z państwami członkowskimi, dyrekcja koordynuje i planuje wspólne działania badawcze oraz badanie rozwiązań technicznych w celu zaspokojenia przyszłych potrzeb operacyjnych.

   Głównymi grupami eksperckimi Agencji są zespoły projektowe (PT) w dziedzinie rozwoju zdolności oraz grupy ds. technologii w zakresie zdolności (CapTech) w dziedzinie badań i technologii.

   EDA zatrudnia jedynie około 180 pracowników. Jednak dzięki różnym sieciom ekspertów krajowych Agencja może korzystać z know-how dużej liczby specjalistów w dziedzinie obronności w państwach członkowskich. Sieci te mają kluczowe znaczenie, ponieważ zapewniają wymianę wiedzy i najlepszych praktyk, a także spójność z działaniami i priorytetami państw członkowskich. Ponadto dla każdego zagadnienia można utworzyć doraźne grupy robocze składające się z ekspertów krajowych. Istnieją również specjalne fora tematyczne a także specjalne fora doradcze lub grupy zadaniowe, które mogą zostać utworzone, jeżeli wyrażą taką wolę uczestniczące państwa członkowskie.

   Polska Izba Producentów na Rzecz Obronności Kraju została wyznaczona przez EDA jako punkt kontaktowy (PoC) EDA z polskim przemysłem obronnym.