Komisja Europejska poinformowała 30 lipca, że 18 państw członkowskich Unii Europejskiej (Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Litwa, Łotwa, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Węgry, Włochy) wyraziło zainteresowanie uzyskaniem środków z programu Security Action for Europe (SAFE) na łączną kwotę 127 mld EUR. Nie wyczerpuje to całkowitego limitu środków do pozyskania z SAFE, wynoszących 150 mld EUR. Termin, w którym państwa członkowskie musiały zadeklarować swoje zainteresowanie i określić orientacyjną kwotę wnioskowanych pożyczek upływał 29 lipca br.
Andrius Kubilius, komisarz do spraw obrony i przestrzeni kosmicznej, nadzorujący program SAFE, powiedział: – „Duże zainteresowanie programem SAFE, z którego przeznaczono co najmniej 127 mld EUR na potencjalne zamówienia w dziedzinie obronności, świadczy o jedności i ambicjach UE w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony. Pozostajemy zaangażowani we wspieranie krajów UE w ich wysiłkach na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa europejskiego. SAFE jest symbolem naszego wspólnego zaangażowania na rzecz wzmocnienia naszej gotowości obronnej na rzecz bezpieczniejszej i zjednoczonej przyszłości”.
W celu sfinansowania SAFE Unia Europejska ma zaciągnąć dług na rynkach kapitałowych. Wysoka wiarygodność finansowa UE (tzw. rating AAA) pozwala jej pozyskiwać dług taniej niż dotyczy to większości państw Unii. Analogiczne lub niższe koszty długu ma kilka państw UE (m.in. Dania, Niemcy, Luksemburg, Holandia i Szwecja), co oznacza, że mogą one mieć mniejszą skłonność do skorzystania z SAFE. Stąd może wynikać ich brak na liście 18 państw zainteresowanych środkami na cele obronne na tym etapie programu.
Polska zgłosiła do programu projekty (już realizowane i dopiero planowane) o wartości ok. 45 mld EUR.
Harmonogram działań w ramach SAFE opublikowany w maju 2025 r.
Program SAFE
W marcu 2025 r. Unia Europejska ogłosiła program działań w sferze obronnej – 800 miliardów euro w cztery lata na zbrojenia w Europie?”. Jednym z jej elementów była zapowiedź przeznaczenia 150 mld EUR na wydatki zbrojeniowe – tzw. program Security Action for Europe (SAFE). Program wszedł w życie 29 maja 2025 r., czyli dzień po opublikowaniu „Rozporządzenia Rady UE 2025/1106 z dnia 27 maja 2025 r. ustanawiające Instrument na rzecz Zwiększenia Bezpieczeństwa Europy (SAFE) poprzez Wzmocnienie Europejskiego Przemysłu Obronnego”. Wydatki w ramach SAFE muszą być związane z inwestycjami w europejski przemysł obronny celem wzmocnienia jego zdolności produkcyjnych (rozbudowy). SAFE nie może bezpośrednio sfinansować samych zakupów zbrojeniowych. Program SAFE preferuje wnioski składane przez grupy krajów UE, a nie pojedyncze państwa (to ostatnie jest dopuszczalne tylko w pierwszym roku działania programu). Umowy SAFE (wykonawcze) muszą zostać zawarte przed końcem 2030 r., choć ich wyłonienie odbędzie się nie później niż w połowie 2027 r. w przypadku, gdyby wnioski składane do końca listopada 2025 r. nie wyczerpały całości środków SAFE (przyznanie środków na projekty nastąpi w I kwartale 2026 r.).
